Kapica Milewski Ignacy Wawrzyniec (ok. 1740–1817), archiwista i heraldyk. Ur. na Podlasiu we wsi Kapice Stare w ziemi bielskiej, w środowisku zagrodowej szlachty. Syn Dominika i Marianny Makowskiej. Ojciec, dziedzic cząstek we wsiach Żędziany i Kropiwnica, używał przydomku Tuczyk. Używał go też za młodu i syn, pisząc się dopiero w późniejszych latach Kapicą Milewskim. Początkowe nauki pobierał K. u jezuitów w Łomży, skąd wyniósł dobrą znajomość łaciny. Pracował potem przy sądzie grodzkim ziemi bielskiej i przy archiwum tejże ziemi w Brańsku. Poszedł do konfederacji barskiej i do jej końca walczył pod komendą K. Pułaskiego. Wrócił do Brańska w r. 1772 lub 1773 i po kilku latach został regentem tamtejszego archiwum ziemi bielskiej. Jął się wówczas sporządzania seriarzów i sumariuszów mających obejmować archiwa całego woj. podlaskiego i znacznej części mazowieckiego. Ok. 1790 r., opłacany przez Piotra Potockiego, starostę szczyrzyckiego, począł sam, względnie nadzorując w tym innych, sporządzać dla niego uwierzytelnione kopie akt i przywilejów ze wszystkich archiwów Podlasia i części Mazowsza. Miało to być zabezpieczenie – na wypadek zniszczeń, jakim mogłyby podlegać archiwa. K. zamieszkał w tym czasie w Brzeźnicy koło Brańska u swego ucznia i przyjaciela, Walentego Śliwowskiego. Stąd co dzień dojeżdżał do archiwum, a robił też często dalsze wyprawy do archiwów w Wiźnie, Łomży i Zambrowie. Gdy Podlasie dostało się pod panowanie pruskie, objął urząd archiwisty w Brańsku. Urządzał w r. 1799 bogatą bibliotekę misjonarzy w Tykocinie. Dla szlachty podlaskiej sporządził dla celów praktycznych wielką ilość ekstraktów archiwalnych. Miał być nieprzebraną skarbnicą ustnych podań i tradycji całego Podlasia. Zmarł w Brzeźnicy 1817 r. i został pochowany na cmentarzu w Brańsku.
Najważniejszą pozycją wśród podobno bogatej spuścizny rękopiśmiennej, jaka pozostała po K-y, był Herbarz, owoc długoletnich poszukiwań w archiwach: brańskim, drohickim, suraskim, mielnickim, goniądzkim, wiskim, łomżyńskim i zambrowskim. K. marzył o tym, by dzieło to wydało warszawskie Tow. Przyjaciół Nauk. Jednak dopiero po latach, kiedy rękopis znalazł się w Bibliotece Czartoryskich, został wydany przy współudziale i ze wstępem Z. Glogera (Herbarz Ignacego Kapicy Milewskiego, Dopełnienie Niesieckiego, Kr. 1870). Łacińskie regesty, ułożone rodzinami w porządku alfabetycznym, stanowiące treść tego dzieła, to właściwie nie herbarz, lecz zbiór surowego, ale pierwszorzędnego materiału źródłowego. Właśnie ten charakter źródłowy wysuwa tę publikację na czoło wszystkich niemal ówczesnych wydawnictw heraldyczno-genealogicznych. Dzisiejsza wartość Herbarza wzrosła jeszcze bardziej wobec zniszczenia ogromnej większości ksiąg sądowych, z których K. korzystał. Pozostał po nim ponadto zbiór kopii wykonanych dla Potockiego, którego śmierć nie pozwoliła K-y doprowadzić tej olbrzymiej pracy do końca. Jest tych kopii ok. 8000 arkuszy. Zrazu były przechowywane w archiwum Potockich w Rosi, potem w Wilanowie, dziś w Warszawie w AGAD, jako tzw. „Kapicjana”. Z 77 pudeł, 55 zawiera odpisy z akt podlaskich, 20 z mazowieckich, 2 varia. Są to kopie z ksiąg grodzkich i ziemskich (czasem podkomorskich): bielskich, drohickich, brańskich, suraskich, tykocińskich, goniądzkich, łomżyńskich, wąsoskich, wiskich, zambrowskich, ostrołęckich, kolneńskich, ostrowskich, radziłowskich, niemal wszystkich dziś już nieistniejących. Wypisy podlaskie pochodzą z l. 1519–1804, zaś wypisy z płn. wschodniej części Mazowsza od pocz. XV w. do r. 1802. Treść kopii bardzo różna: potwierdzenia praw majątkowych i nadania książąt mazowieckich i królów polskich (szczególniej liczne), transakcje majątkowe osób prywatnych, inwentarze dóbr (głównie z XVIII w.), zapisy dotyczące spraw kościelnych oraz mieszczan i spraw miejskich (tu statuty cechowe). Przy „Kapicjanach” dochowała się korespondencja wyjaśniejąca warunki, w jakich zbiór powstał, oraz rzucająca światło na główne przy tej pracy kierunki zainteresowań K-y. Zbiór ten to jedno z najbogatszych dziś i najcenniejszych źródeł do historii Podlasia i płn.-wschod. Mazowsza.
W. Enc. Ilustr.; Dworzaczek, Genealogia, 114; Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Przewodnik po zespołach, W. 1958 I 135, 136; Semkowicz W., Przewodnik po zbiorze rękopisów wilanowskich, W. 1961 s. 311, 312; – Gloger Z., Wiadomość o życiu I. K-y, archiwisty brańskiego, „Czas” (Kr.) 1870; – Ossoliński W., Wspomnienia z Podlasia, „Bibl. Warsz.” 1848 t. 4 s. 496; – AGAD: Kapiciana, pudło 61.
Włodzimierz Dworzaczek